Indywidualność ludzi polega na tym, że nikt nie rodzi się taki sam jak drugi człowiek – różnimy się wzrostem, budową ciała ale również układem nerwowym. Różnice w funkcjonowaniu układu nerwowego są podstawą rozwoju uzdolnień specjalnych i określa się je mianem zadatków wrodzonych uzdolnień. Uzdolnienia u jednych rozwijać się mogą szybciej, u innych wolniej, a niestymulowane mogą po prostu zanikać. W związku z powyższym można wyróżnić konkretne uzdolnienia dziecka, np.:
• dziecko uzdolnione językowo – czyta i pisze płynnie zanim rozpocznie edukację szkolną. Prace jego są niezwykłe, szczegółowe i wielostylowe. Z łatwością wymyśla logiczne i ciekawe historyjki z nieoczekiwanymi zakończeniami. Posiada rozległe słownictwo i chęć bawienia się językiem. Dużo czyta, zwykle woli książki przeznaczone dla starszych dzieci i dorosłych niż dla rówieśników.
• dziecko uzdolnione sportowo – jeden z najsprawniejszych uczniów w klasie. Charakteryzuje się doskonałą koordynacją ruchów, wysokim poziomem wydolności sercowo-naczyniowej oraz łatwą adaptacją do wszystkich rodzajów sportów i zajęć rekreacyjnych. Posiada doskonałe rozeznanie taktyczne w wybranych grach i dyscyplinach.
• dziecko uzdolnione matematycznie – dogłębnie interesuje się matematyką, jej historią. Uwielbia zadania rachunkowe, zagadki, puzzle i jest mistrzem w swojej grupie wiekowej. Szybko operuje „skrótami” matematycznymi, ma doskonałą pamięć do liczb, wzorów, interesuje się komputerem. Rysuje w sposób mechaniczny i schematyczny aniżeli artystyczny.
• dziecko uzdolnione naukowo – w stosunku do rówieśników jest bardziej oczytane w tematyce naukowej, przy tym „błyskawicznie” chłonie informacje. Z ogromną przyjemnością podejmuje się eksperymentów naukowych, dużą część swojej uwagi poświęca „badaniom naukowym” i dąży do skrupulatnego, perfekcyjnego zakończenia podjętego zadania. W celu rozwiązania zadania posuwa się do zastosowania metod z pozoru dziwacznych i śmiesznych, niejednokrotnie niezwykłych i ryzykownych. Potrafi teoretyzować na temat obserwowanych wydarzeń.
• dziecko uzdolnione twórczo – to dziecko, które jest dociekliwe, żądne ryzyka i przygód. Potrafi wykorzystać najzwyklejsze przedmioty w celu uatrakcyjnienia jakiejś zabawy. Posiada bujną wyobraźnię, ma niezwykłe pomysły i innowacyjne i niekonwencjonalne „środki wyrazu” i metody. Bawi się w projektowanie różnorodnych, niekiedy dziwnych wynalazków, potrafi wyjaśnić ich zastosowanie. Jest nonkonformistą, indywidualistą, lubi swoją odmienność, którą niekiedy wyraża w swoim sposobie ubierania się, poglądach, zachowaniach, oryginalnych dziełach np. piosenkach.
• dziecko uzdolnione organizatorsko – lubi pełnić różne odpowiedzialne funkcje z szkole, klubie czy organizacjach. Podejmuje inicjatywę i wykazuje samodzielność działania, broni swoich spraw i praw innych. Jest stanowczy i konsekwentny w przekazywaniu osobistych sadów i poglądów. Zręcznie manipuluje ludźmi ukierunkowując ich na odpowiedni tor postępowania. Potrafi precyzyjnie zbierać dane, opinie o interesujących go zagadnieniach, problemach i ludziach.
• dziecko uzdolnione przywódczo – odpowiedzialny, dotrzymuje obietnic, potrafi zaszczepić entuzjazm do pomysłu i projektu. Ma silne poczucie lojalności grupowej i indywidualnej oraz sprawiedliwości społecznej. Jest towarzyskie, unika sporów, kłótni. Potrafi kontrolować przebieg zabawy w grupie i wykorzystuje to do zdobycia uznania.
• dziecko uzdolnione plastycznie – przejawia oryginalność w doborze tematów, technik, kompozycji, czy materiałów oraz posiada dużą chęć eksperymentowania na zajęciach plastycznych. Traktuje sztukę jako sposób wyrażania własnego „ja”, swoich przeżyć, uczuć oraz interesuje się pracą artystyczną innych ludzi. Lubi odwiedzać galerie, potrafi ocenić czy skrytykować dzieło, uczy się na pracach innych ludzi. Jest wrażliwe na piękno, ma rozwinięte poczucie estetyki, zauważa szczegóły i barwy, których mogą nie dostrzegać inne dzieci.
• dziecko uzdolnione muzycznie – „samo z siebie” rozpoznaje dźwięki, nie musi się tego uczyć, ma doskonały słuch muzyczny i wyczucie rytmu, jest wrażliwe na jakość dźwięku. Potrafi bezbłędnie powtórzyć raz usłyszaną melodię. Naturalnie opanowuje naukę gry na jednym lub wielu instrumentach.
• dziecko uzdolnione technicznie – od dzieciństwa lubi majsterkować, konstruować przy wykorzystaniu materiałów budowlanych czy elektrycznych. Posiada ponadprzeciętne zdolność matematyczne, głównie w dziedzinie matematyki stosowanej i geometrii.
• dziecko uzdolnione aktorsko – lubi występować publicznie odgrywając różnorodne role aktorskie. Często posiada zdolności parodiowania innych, podkładania głosów, ma naturalne umiejętności pantomimiczne. Pisze oryginalne scenariusze, potrafi dyrygować innymi aktorami. Aktywnie interesuje się wszystkimi aspektami teatru, filmu, telewizji, radia.
Uzdolnień można wyróżnić wiele – tyle ile mamy dziedzin życia! Młody człowiek może odziedziczyć swoje uzdolnienia po uzdolnionych rodzicach, dziadkach. Nie jest to jedyna przesłanka świadcząca, że nasze dziecko będzie uzdolnione. Najistotniejsze (zgodnie z osiągniętymi wynikami badań nad tym tematem) jest pobudzanie rozwoju u swoich dzieci przez najbliższych.
Urszula Rogalska – pedagog, terapeuta, animator zabawy
