W tym artykule chciałabym głównie skupić się na odbiorze sztuki przez dziecko. Jak wytworzyć w maluchach miłość do sztuki, nie zanudzając jednocześnie dziecka i siebie? Jeżeli wychowanie estetyczne postanowiliśmy wziąć na swoje barki, a nie tylko zrzucamy tę odpowiedzialność na przedszkole i szkołę, powinniśmy w pierwszym kroku zastanowić się, co nas w sztuce i kulturze najbardziej interesuje. Pamiętajmy, że sztuka to nie tylko książki, muzyka i obrazy. To wszystko co nas otacza: architektura, graffiti, filmy i tzw. sztuka użytkowa – moda, przedmioty codziennego użytku.
W wychowaniu estetycznym niezwykle ważna jest rozmowa. Idąc na spacer w większości polskich miast możemy zaobserwować budynki z przeróżnych epok. Zapytajmy dziecko, które najbardziej się mu podobają i dlaczego. Jeżeli mamy odpowiednią wiedzę opowiedzmy trochę dziecku o stylu i czasach w jakich budynek powstał. Unikajmy jednak długich i nużących wykładów. O wiele lepiej jest, kiedy zachęcimy dziecko do samodzielnych poszukiwań i podzielenia się tą wiedzą z nami.
Nie są też istotne takie szczegóły jak to, czy pasjonujemy się muzyką pop czy poważną. Czasem możemy zmusić się do posłuchania czegoś co nas nudzi, możemy wówczas powiedzieć dziecku o tym, jak się czujemy i dlaczego. Dostaje ono wtedy informację o tym, że ludziom podobają się różne rzeczy. Pozwólmy także jemu się wypowiedzieć, niech wie, że jego opinia nas interesuje, że ludzie mają prawo do różnorodnych poglądów. Jak widać „uczenie się sztuki” działa nie tylko na wrażliwość estetyczną, ale na całościowy rozwój dziecka, szczególnie na postawy wobec drugiego człowieka.
Oto kilka moich pomysłów na rozwijanie w dziecku miłości do sztuki:
- Idź z dzieckiem do galerii, niezależnie od tego czy uważasz, że wystawa będzie dla dziecka zrozumiała. Pytaj o przemyślenia, niech dziecko zgaduje, co przedstawia dzieło, jeżeli jest to sztuka abstrakcyjna. Nawet jeżeli nudzą Cię wystawy, może okazać się, że wspólne odkrywanie świata sztuki może być naprawdę fascynujące.
- Słuchajcie wspólnie muzyki. Dziecko oczywiście ma prawo do własnego zdania i może okazać się, że chce słuchać tylko piosenek dla dzieci w wątpliwym według Ciebie wykonaniu, ale postaraj się zachęcić je do poszukiwań, to że posłucha czasami czegoś innego z pewnością mu nie zaszkodzi.
- Czytaj z dzieckiem i czytaj sam/sama. Niech dziecko widzi, że książki zajmują ważne miejsce w Twoim życiu, że czytanie sprawia radość.
- Chodźcie do kina i teatru. Zawsze proś dziecko o szczerą opinię, wyrażaj swoją, nie denerwuj się, jeżeli są zupełnie sprzeczne. To dobry trening cierpliwości i tolerancji także dla rodzica.
- Pozwalaj przynajmniej raz na jakiś czas, żeby dziecko zdecydowało w co się ubierze. Nie martw się, że jakieś kolory do siebie nie pasują. Pamiętaj, że moda także jest formą sztuki i może być wykorzystywana do wyrażania siebie. Jeżeli lubisz mieć jednak sprawy pod kontrolą, proponuję wybranie kilku zestawów, z których maluch wybierze ten, który najbardziej trafi w jego gust.
- Korzystaj z codziennych okazji: na spacerze rozmawiajcie o graffiti, o designie samochodów, wszystkim co zwróci Wasza uwagę. Sprawi to, że dziecko będzie odczuwało sztukę jako naturalną część życia.
Jak widać wychowanie człowieka kultury składa się z dwóch elementów – ze stwarzania dziecku okazji do kontaktu ze sztuką i rozmowy, w której każdy z uczestniczących ma prawo wypowiedzieć swoje zdanie.
Na zakończenie przypomnę, że szkoła może podtrzymywać i rozbudzać w dziecku pewne potrzeby, ale podstawę do ciekawości świata dziecko wynosi zawsze z domu.
Zuzanna Śiwek – lektorka języka angielskiego, studentka kierunku Edukacja Medialna na UW
