We wczesnym dzieciństwie zabawką staje się każdy przedmiot, który wpadnie maluchowi w ręce. Jednak używane w zabawie przedmioty pełnią swoją rzeczywistą, typową funkcję. Przedmiot zabawy jest więc dla dziecka tym, czym jest, a więc butelka – butelką, łopatka – łopatką itp. W swoich zabawach najmłodsi naśladują zaobserwowane u dorosłych czynności. Najbardziej lubią bawić się przedmiotami, których używają dorośli lub podobnymi do nich. Dominującą funkcją psychiczną podczas zabawy małego dziecka jest spostrzeganie, obserwowanie, a podstawowym procesem zabawy – naśladowanie. Maluch naśladuje czynności innych osób, które posługują się różnymi przedmiotami i wykonują różne czynności. Dziecko stara się powtarzać zaobserwowane czynności dla samego naśladowania, nie dbając o cel i efekt swojego działania. Ważniejsze jest samo działanie, niż rezultat, który można poprzez tę zabawę osiągnąć.
Wyobraźnia i rzeczywistość
Przedszkolak bawi się już całkiem inaczej. Przedmioty zabawy grają często rolę zupełnie niezwiązaną z ich właściwą, w prawdziwym świecie, funkcją: miotła może stać się koniem, a pudełko – samochodem, lalką może być sitko owinięte jedwabnym szalikiem mamy. Dominującą funkcją psychiczną podczas takiej zabawy staje się wyobraźnia. Fabuła zabawy rozgrywa się w umyśle przedszkolaka, który wymyśla nowe sytuacje i czasami niesamowite scenariusze. Źródłem przyjemności z takiej zabawy jest już nie tyle samo wykonywanie czynności, ale dążenie do osiągnięcia celu i umiejętność podporządkowania się regułom. Dziecko stara się osiągnąć założony efekt zabawy, coraz rzadziej porzuca jedną czynność na rzecz innej, która w danym momencie bardziej je zainteresuje. Rozpoczęte działania stara się doprowadzić do końca.
Czynnikiem determinującym zmianę rodzaju zabawy jest coraz bogatszy świat wewnętrzny małego człowieka. We wczesnym dzieciństwie najważniejsza jest sytuacja zewnętrzna. Na reakcje i zachowanie dziecka zasadniczy wpływ ma wówczas otoczenie i zachowania najbliższych osób. Później zaczynają dochodzić do głosu wewnętrzne motywy i pragnienia dziecka. Bujna wyobraźnia przedszkolaka podsuwa mu obrazy i pomysły, które realizuje w zabawie. Zabawa staje się aktywnością symboliczną, „udawaniem” działania.
Przedszkolak w miarę dorastania zaczyna coraz lepiej odróżniać sytuację „udawaną” od prawdziwej oraz zabawę od innych czynności. Staje się stopniowo „mocno stąpającym po ziemi” młodym człowiekiem.
prof. dr hab. Anna Izabela Brzezińska – psycholog
