Oto najczęściej występujące mechanizmy obronne:
• Represja, inaczej nazywana wyparciem. Polega na niedopuszczaniu niepokojących myśli, wspomnień oraz emocji, pozwala usunąć lęk, działa poza naszą kontrolą, automatycznie.
• Stłumienie pozwala nam panować nad pragnieniami i dążeniami. Ludzie często nie pokazują swoich dążeń w obawie przed oceną i ośmieszeniem. W przeciwieństwie do wyparcia, stłumienie jest czynnością świadomą.
• Projekcja polega na przerzucaniu swoich negatywnych cech i wad na inne osoby. Obarczenie innych winą za swoje, np. nieakceptowane zachowanie, przyczynia się do redukcji lęku.
• Zaprzeczanie polega na nieprzyznawaniu się, że doświadczyliśmy czegoś nieprzyjemnego, zakazanego. Z mechanizmem tym wiąże się złudzeni nietykalności, polegające na myśleniu, że „mi się to nie przytrafi”.
• Regresja polega na cofnięciu się w rozwoju, bądź funkcjonowaniu, pod wpływem stresu, np. w chwili pojawienia się na świecie rodzeństwa.
• Fantazjowanie to ucieczka w marzenia, często u osób z niskim poczuciem własnej wartości. Trzeba pamiętać, że granica między świadomością a fantazją bywa bardzo cienka.
• Rozegranie w działaniu polega na nieświadomym powtarzaniu zachowania, najczęściej impulsywnego i nietypowego.
• Izolacja to unieszkodliwienie zagrożenia polegające na oddzieleniu uczuć od działań.
• Reakcja upozorowana to przekształcanie uczucia, które budzi lęk na jego przeciwieństwo. Jest to działanie nieświadome.
• Przemieszczenie nazywane inaczej przeniesieniem emocji na osoby, zwierzęta i przedmioty, które rzeczywiście nie są obiektami tych uczuć.
• Intelektualizacja polega na kontrolowaniu emocji przez ich uzależnienie od racjonalnych wyjaśnień.
• Humor to prosty sposób obrony przed lękiem, świadomością starzenia się i śmierci, agresją czy innymi niepokojami.
• Identyfikacja z agresorem polega na przejęciu roli, zachowań, a nawet atrybutów agresora, aby zamiast odczuwać strach, budzić go.
• Racjonalizacja ma miejsce, gdy nieadekwatnie wyjaśniamy przyczyny zachowania. Prawdziwe motywy i chęci są zastępowane tymi mile widzianymi. Gdy nie potrafimy osiągnąć ważnego celu, mówimy że nie ma on dla nas znaczenia. Także wmawiamy sobie, że przykre sytuacje są przyjemne.
• Substytucja to zastępowanie trudnych celów, których nie możemy osiągnąć, celami łatwiejszymi. Lub też wyrażanie swoich dążeń uciekając w twórczość i zyskując przy tym uznanie społeczne.
Podsumowując, mechanizmy obronne występują niemal u każdego człowieka. Pełnią one rolę przystosowawczą, obronną, są zatem niezbędne. Należy jednak pamiętać, że stosowane nadmiernie lub niewłaściwie do sytuacji, mogą negatywnie wpływać na nasze funkcjonowanie. Nie możemy stale fantazjować, przenosić winy na innych czy nieustannie zmieniać naszych celów. Jeśli zaś jednak umiemy racjonalnie korzystać z mechanizmów, świadomie bądź nie, wówczas możemy lepiej radzić sobie z otaczającym nas światem lękami i wyzwaniami.
Opracowała:
Anna Wrocławska
