Jak pokazują najnowsze badania, wyniki szkolne dziecka, a następnie jego sukcesy życiowe i zawodowe zależą od poziomu rozwoju funkcji wykonawczych. Okazuje się, że w procesie uczenia się odgrywają one ważniejszą rolę niż poziom inteligencji. To właśnie umiejętności wykonawcze decydują, czy jesteśmy w stanie pracować w skupieniu, oprzeć się pokusie, pomyśleć przed działaniem czy dążyć wytrwale do rozwiązania zadania.
Czym są funkcje wykonawcze?
Funkcje wykonawcze to złożone procesy psychiczne, które odpowiadają za to, czy potrafimy w sposób świadomy kierować swoim działaniem zorientowanym na osiągnięcie celu. Wyróżniamy trzy główne funkcje wykonawcze: hamowanie impulsywnych reakcji (odpowiedzialne za samokontrolę), elastyczność poznawczą (dostosowanie się do zmiany) oraz pamięć roboczą (wykorzystywanie informacji), których bazą jest uwaga. Istotne są także funkcje wykonawcze wyższego rzędu, takie jak rozwiązywanie problemów, wnioskowanie i planowanie. Wszystkie te umiejętności są kluczowe w przygotowaniu naszego dziecka do życia w świecie, w którym będzie musiało odnajdywać się w szybko zmieniającej się rzeczywistości, myśleć problemowo, być kreatywne i umieć pracować w zespole.
– Wspierając rozwój dziecka, powinniśmy dostarczać mu takich doświadczeń, by mogło rozwijać umiejętności wykonawcze, czyli samodzielnie odkrywać, stawiać sobie cele, planować, uczyć się na błędach, a przede wszystkim bawić się z innymi, nakierowując swoje działania na określony cel – mówi Monika Abraszewska, terapeutka pedagogiczna, kierownik studiów podyplomowych z zakresu terapii pedagogicznej na Uniwersytecie SWPS we Wrocławiu.
Nowe technologie, ruch i rozwijanie kompetencji społecznych
Funkcje wykonawcze najlepiej usprawniać u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym (klasy I-III). W tym okresie mózg człowieka podlega najbardziej dynamicznym zmianom. Według neuropsychologów, to właśnie czas między 3 a 9 rokiem życia jest niezwykle istotny z perspektywy dynamiki rozwoju funkcji wykonawczych, gdyż podlegają one w tym czasie wielu ważnym zmianom.
Trening funkcji wykonawczych prowadzi już Przedszkole Integracyjne fundacji Promyk Słońca we Wrocławiu. Zajęcia odbywają się w czteroosobowych grupach. – Przedszkolaki mają dużą motywację do pracy, gdyż trening prowadzony jest na Magicznym Dywanie, czyli podłodze interaktywnej z wykorzystaniem multimedialnego programu zawierającego ćwiczenia i zadania w formie gier. Program łączy nowe technologie, które tak przyciągają dzisiejsze młode pokolenie, z aktywnością fizyczną i pracą w grupie – mówi Maciej Mazurkiewicz, Prezes Zarządu firmy Funtronic, producenta Magicznego Dywanu.