Obowiązek ten pojawił się w polskim Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym w 2009 roku i doszło do jego nałożenia w wyniku nagminnie pojawiających się konfliktów pomiędzy rodzicami, dotyczących wszelkiego rodzaju spraw związanych z opieką nad dzieckiem. Stworzenie takiego planu (o pomoc w jego napisaniu należy zgłosić się do mediatora rodzinnego) daje obojgu rodzicom możliwość rzeczywistego wpływania na wychowanie dziecka oraz stanowi zabezpieczenie dla kontaktów z nim.
Ponadto, jeżeli nie będzie co do tego przeciwwskazań, sąd może wyrazić zgodę na zastosowanie tzw. opieki zrównoważonej, polegającej na możliwości zamieszkiwania dziecka naprzemiennie u każdego z rodziców (np. tydzień/ dwa tygodnie/ miesiąc u matki i analogicznie taki sam czas u ojca).
Poszczególne elementy planu opieki rodzicielskiej dostosowywane są indywidualnie do potrzeb każdej rodziny. Istnieją jednak takie, które należy zawrzeć w każdym z nich. Najważniejszym punktem w takim planie jest ustalenie stałego miejsca zamieszkania dziecka. W tym przypadku, jeżeli istnieją przesłanki, że dziecko jest na równi zżyte z obojgiem rodziców i każdy z nich w należyty sposób będzie sprawował opiekę nad dzieckiem, bierze się zazwyczaj pod uwagę odległość od szkoły do jakiej uczęszcza, to czy decyzja będzie wymagała przeprowadzki dziecka czy też fakt, w którym miejscu ma ono więcej przyjaciół. Kolejnym ważnym punktem jest kwestia dotycząca kontaktów z drugim rodzicem – w jakie dni i gdzie będą się spotykali, jak te spotkania będą wyglądać, z kim dziecko będzie spędzało poszczególne święta czy wakacje. Ważne jest również ustalenie, w jaki sposób będą wyglądały kontakty dziecka z innymi osobami, np. z dziadkiem czy babcią, ale również z nowymi partnerami rodziców.
Niezwykle ważne są także ustalenia związane z finansami i edukacją dziecka. Warto odpowiednio wcześniej porozumieć się, jaką kwotę pieniędzy chce się przeznaczać na wychowanie dziecka i jak będą dzielone dodatkowe wydatki. Ponadto zaleca się również ustalenie szczegółów dotyczących kształcenia dziecka. Należy odpowiedzieć sobie między innymi na pytania: według jakich kryteriów będziecie dokonywali wyboru szkoły?, na jakie zajęcia dodatkowe będziecie chcieli posłać swoje dziecko?, kto będzie utrzymywał stały kontakt z nauczycielami? oraz w jaki sposób będziecie podejmować decyzje o wyjeździe dziecka na szkolną wycieczkę? Istotne są również kwestie związane z opieką medyczną oraz innymi sprawami dotyczącymi wychowania, np. takimi, co dziecko może, a czego mu nie wolno.
Ostatnim punktem, który powinien być zawarty w każdym planie opieki rodzicielskiej, jest uzgodnienie sposobu podejmowania bieżących decyzji dotyczących losów dziecka oraz kwestii związanych z ewentualnymi zmianami w poszczególnych ustaleniach.
Plan opieki rodzicielskiej jest doskonałym rozwiązaniem dla wszystkich osób, które są rodzicami, ale nie żyją wspólnie. Jest on szczególnie przydatny w trakcie spraw rozwodowych, podczas których małżonkowie bardzo często zapominają o tym, że jest to okres niezwykle trudny nie tylko dla nich, ale również dla ich dzieci. Dlatego, zamiast zastanawiania się nad tym, co zrobić, aby ograniczyć lub odebrać władzę rodzicielską drugiemu rodzicowi, może warto uczciwie zastanowić się nad tym, czy faktycznie będzie to dobre dla naszego dziecka i czy ta chęć nie wynika tylko i wyłącznie z potrzeby zemszczenia się na współmałżonku.
Wspólnie opracowywanie planu rodzicielskiego przyniesie wam więcej korzyści niż moglibyście się spodziewać – pozwoli na uniknięcie, często niekończącej się, walki w sądzie, ale rozwiąże również wiele kwestii, które w przyszłości mogłyby stanowić jakiś element konfliktogenny.
Aleksandra Nowak – studentka polityki społecznej i pedagogiki na Uniwersytecie Warszawskim, pisze pracę magisterską poświęconą konfliktom okołorozwodowym.
