Jak to zrobić? Przede wszystkim:
– Stwarzaj możliwości!
Dziecko rodzi się z naturalną akceptacją wobec wszystkich. Na początku swego istnienia nie zauważa cech różniących je od innych osób, nie identyfikuje się z konkretną rasą, wierzeniami czy poglądami. Z czasem zaczyna dostrzegać odmienności i cechy różniące ludzi. Ważne, by rodzic w tych chwilach pomagał dziecku eksplorować świat i poznawać nowych ludzi. Warto umożliwiać maluchowi kontakt z dziećmi rozmaitych ras, religii, narodowości, czy różniących się np. stanem zdrowia. Istotne jest, by dziecko miało okazję przekonać się, że na jakość zabawy nie wpływa kolor skóry czy rodzaj wyznawanej wiary. Tak samo dobrze można bawić się z dzieckiem czarnoskórym czy z muzułmaninem.
– Wspieraj ciekawość!
Poznające ludzi i świat dziecko jest ciekawe niemalże wszystkiego. Jest to jego naturalna cecha. Ważne, by tę ciekawość zaspokajać, a wręcz rozwijać. Zadaniem rodzica jest tu wspieranie ciekawości i chęci eksploracji u dziecka, poprzez pokazywanie świata, tłumaczenie zasad w nim panujących. Winien on nie tylko prezentować dziecku różnorodność, lecz także obiektywnie je wyjaśniać. Cierpliwe eksplikowanie dziecku różnic dzielących ludzi posłuży nie tylko zaspokojeniu ciekawości, ale także „oswajaniu” się z innością oraz rozwojem otwartości dziecka na świat.
– Ucz wrażliwości!
Warto już od najmłodszych lat życia dziecka rozwijać w nim wrażliwość na innych ludzi. W dzisiejszej codzienności nie trudno o przykłady postaw niewrażliwych, często bezwzględnych i nietolerancyjnych wobec różnych osób. Zadaniem rodzica jest zadbanie o przeciwwagę do tychże sytuacji. Należy pokazywać i tłumaczyć dziecku, jakie zachowania są niestosowne, czy wręcz krzywdzące innych.
– Bądź przykładem!
Dzieci stale obserwują swoich rodziców w rozmaitych sytuacjach. Odczytują ich intencje, postawy, uczucia, jakie im towarzyszą. Jeśli sami jesteśmy nietolerancyjni, nigdy nie uda nam się wychować tolerancyjnego dziecka. Rodzic, który stawia przed sobą zadanie nauczyć swojego malucha tolerancji i szacunku wobec innych osób, najpierw powinien przyjrzeć się sam sobie.
Czy nasze postawy, język, którym się posługujemy, nie zawierają ocen, negatywnych nastawień czy etykiet przyklejanych innym? Czy uda nam się nauczyć tolerancji wobec Murzynów, gdy nazywać ich będziemy „Czarnuchami”? Bardzo łatwo tu o hipokryzję… Jeśli zależy nam na wychowaniu dziecka na osobę tolerancyjną, musimy zadbać, by nasze postawy i to, co przekazujemy dziecku, mówiąc o odmiennościach, było spójne. Rodzic musi być w tej sytuacji przykładem osoby tolerancyjnej; nie oceniającym, nie traktującym „z góry” innych, lecz pełnym akceptacji i otwartym na innych człowiekiem; wrażliwym i wyzbytym uprzedzeń. Rodzic winien zwracać uwagę na to, co mówi do dziecka, czy jest to zgodne z postawą tolerancyjną. Powinien także traktować swoje dziecko z szacunkiem. Dziecko traktowane godnie, którego prawa są respektowane, a głos brany pod uwagę, nauczy się podobnie podchodzić do innych. Zaznaczyć tu trzeba, iż rodzic powinien również zadbać o atmosferę tolerancji wokół dziecka. Ważne, by dziecko miało jednolity przekaz od osób z najbliższego otoczenia. Należy zwrócić uwagę, by wokół dziecka nie znajdowały się osoby, które mogą stanowić antywzór postawy akceptacji i poszanowania innych ludzi.
Rola rodzica w kształtowaniu postawy tolerancyjnej u dziecka jest ogromna. Zanim jeszcze trafi ono do szkoły, czy przedszkola, to rodzic winien je uwrażliwić na świat i odmienności innych. Pokazywać i tłumaczyć różnice, unikając ocen, uprzedzeń i stereotypów. Nie jest to łatwe. I nikt nie mówił, że będzie. Zwłaszcza, gdy ma się obok siebie tak uważnego, bystrego i czujnego obserwatora, jak własny potomek.
Małgorzata Krosnowska – socjoterapeuta, redaktor serwisu edukacyjnego Sieciaki.pl. Na co dzień prowadzi zajęcia socjoterapeutyczne dla dzieci i młodzieży zagrożonych marginalizacją społeczną.
