Koncentracja – co to takiego?
Jak pisze Agnieszka Biela w książce z zestawu „Koncentracja. 100 zabaw z detektywem Motywem”, koncentracja to „zdolność do skupienia aktywności poznawczej na wybranym obiekcie (przedmiocie, czynności), z wykorzystaniem różnych mechanizmów regulacji, takich jak emocje, motywacja, nastawienie i sterowanie uwagą dowolną (świadomą)”. Mówiąc prościej, to umiejętność skupienia się na jednej rzeczy i odrzuceniu nadmiarowych informacji, które stale do nas docierają. Koncentracja jest związana także z motywacją wewnętrzną i może wpływać na pewność siebie – dzieci, które mają trudności ze skupieniem się na określonym zadaniu, często podchodzą do wyzwań z nastawieniem „i tak mi się nie uda”.
Po co nam umiejętność koncentracji?
Zdolność selekcjonowania informacji i skupienia się na wybranym procesie przynosi mnóstwo korzyści. Podnosi efektywność i skuteczność, korzystnie wpływa na jakość wykonanej pracy, co przekłada się na sukcesy w szkole i w późniejszym życiu zawodowym. Dziecko, które potrafi skoncentrować się na zadaniu, będzie czerpało radość i satysfakcję z nauki. Umiejętność skupiania uwagi pomoże w wyznaczaniu i realizacji celów, ułatwi opanowanie języka obcego i odnoszenie sukcesów w różnych dziedzinach życia. Jeśli więc pragniesz, by mały marzyciel albo marzycielka urzeczywistnili kiedyś swoje fantazje, wspieraj ich w rozwijaniu koncentracji!
Przyczyny problemów z koncentracją i jak im zaradzić
Zanim zaczniesz z maluchem ćwiczyć umiejętność skupiania uwagi, warto zastanowić się nad przyczynami jego dekoncentracji. Poniżej wymieniamy najczęstsze z nich. Sprawdź, czy dotyczą twojego dziecka.
1. Rozpraszacze uwagi, np. hałas w tle, migający ekran urządzeń, nieprzyjemne oświetlenie, nieporządek, ruch w pomieszczeniu. W jakich warunkach uczy się twój malec? Zadbaj o to, by miał możliwie przyjazne, spokojne i uporządkowane otoczenie, postaraj się wyeliminować hałasy i urządzania elektroniczne z zasięgu jego wzroku. Muzyka w tle może sprzyjać koncentracji, pod warunkiem jednak, że to muzyka instrumentalna albo w języku niezrozumiałym dla dziecka.
2. Niewyspanie albo przemęczenie – dzieci potrzebują więcej snu niż dorośli, a jego niedobór, nawet jeśli nie zawsze zmniejsza dziecięce zasoby energii, wpływa niekorzystnie na ich zdolność koncentracji. Jeśli więc masz taką możliwość, staraj się odrabiać z dziećmi lekcje jak najwcześniej, zaraz po szkole, a nie przed snem.
3. Niewłaściwa dieta. Koncentracji sprzyjają pokarmy bogate w kwasy tłuszczowe omega-3, omega-6 i omega-9 (takie jak ryby, orzechy, olej rzepakowy, siemię lniane, zielone warzywa liściaste), produkty pełnoziarniste, warzywa i owoce. Warto wyrobić zdrowe nawyki u najmłodszych, ponieważ zbilansowana dieta oddziałuje korzystnie nie tylko na koncentrację, lecz także na stan zdrowia i samopoczucie.
4. Stres, silne emocje negatywne lub pozytywne. Brak równowagi emocjonalnej zaburza i ogranicza zdolność skupiania uwagi. Rozwiązaniem mogą być ćwiczenia relaksacyjne, pomocne w wyciszeniu i uspokojeniu organizmu.
5. Brak wytrwałości, niezdolność do pokonywania trudności. Dorastanie młodego człowieka to skomplikowany proces, w którym kluczową rolę odgrywają rodzice/opiekunowie. Dziecko, które jest często krytykowane, nie wierzy, że potrafi pokonać pojawiające się trudności. Z kolei dzieci wyręczane i rozpieszczane bywają mniej samodzielne i wytrwałe od swoich rówieśników. Pokaż maluchowi, jaką satysfakcję sprawia samodzielne osiągnięcie celu i skończenie trudnego zadania, choćby ułożenie trudnych puzzli. Staraj się go wspierać, by nie zniechęcał się za szybko, wzmacniaj jego wiarę w siebie.
6. Niska motywacja wewnętrzna. Stosowanie kar i stawianie dzieciom wysokich wymagań odbiera im chęć do nauki. Wspieraj małego człowieka w rozwijaniu samodzielności i motywacji wewnętrznej. Pokaż mu, jakie korzyści przynosi nauka, zamiast straszyć karą. Pamiętaj, że największą korzyścią dla dziecka jest dobra zabawa. Jeśli znajdziesz sposób, by nauka bawiła, a nie nużyła, twoje dziecko nie będzie miało problemu z motywacją.
7. Zaburzenia psychiczne i somatyczne. Czasem problemy z koncentracją są wynikiem chorób, np. alergii, anemii, chorób wątroby, wad serca, ale też depresji, zaburzeń lękowych albo autyzmu. W takiej sytuacji warto zasięgnąć porady u specjalistów.
Nauka i trening koncentracji przez zabawę
Wiemy, że nauka pod przymusem jest mało efektywna i zniechęca dziecko do rozwoju i poszerzania wiedzy. Dla maluchów interesujące jest to, co dotyczy ich bezpośrednio i sprawia im przyjemność, dlatego potrafią długo wytrzymać w całkowitym skupieniu, gdy bawią się w ulubioną zabawę albo zobaczą coś, co je zafascynuje. Można to wykorzystać, proponując dzieciom rozrywki, które równocześnie wspierają ich rozwój. Na szczęście wiele ćwiczeń na koncentrację może przybrać formę doskonałej zabawy! Ćwiczenia, które pomagają rozwijać koncentrację, możemy podzielić na dwa typy:
– ćwiczenia wspierające koncentrację ogólną, czyli zdolność umysłu do skupienia się na określonym obiekcie czy czynności;
– ćwiczenia wspierające koncentrację specyficzną, czyli dotyczącą działań związanych z myśleniem i czynnościami wykonawczymi.
Do pierwszej grupy należą np.:
– ćwiczenia integracji sensorycznej,
– joga dla dzieci,
– mindfulness,
– metody relaksacyjne,
– aromaterapia.
W drugiej grupie znajdują się takie ćwiczenia, jak:
– przeszukiwanie, czyli znajdowanie określonego obiektu pośród innych,
– znajdowanie różnic czy łamanie szyfrów,
– szeregowanie, szukanie punktów wspólnych,
– kopiowanie obrazka i rysowanie lustrzanego odbicia,
– kolorowanie, zabawy plastyczne,
– ćwiczenia grafomotoryczne – obrysowywanie konturów, rysowanie szlaczków, przechodzenie przez labirynty
Rozwijaj koncentrację z Kapitanem Nauką
Ćwiczenia rozwijające koncentrację specyficzną, niezwykle pomocną w zdobywaniu nowej wiedzy o świecie i doskonaleniu umiejętności znajdziesz w zestawach z serii Kapitan Nauka, przygotowanych przez specjalistów: pedagogów, psychologów, terapeutów i nauczycieli. Szczególnie polecamy:
Dla maluchów:
„Puzzle XXL” oraz „Układam i opowiadam”
Układanie puzzli rozwija motorykę małą, kształtuje spostrzegawczość i cierpliwość, uczy dostrzegania detali i przyporządkowania elementów. Ogromne puzzle bez problemów chwyci już dwulatek, a bogactwo szczegółów i zachwycające ilustracje zapewnią mnóstwo rozrywki.
fot. Majuszka
Dla przedszkolaków:
Seria „100 zabaw”
Wyjątkowe pakiety, na które składają się: książeczka z zadaniami, zmywalne karty oraz flamaster. To gwarancja fantastycznej zabawy wspierającej rozwój grafomotoryczny, językowy i społeczny, a przy tym ćwiczącej koncentrację i myślenie logiczne.
Pakiet „Łamigłówki dla przedszkolaka” (3-5 lat)
Różnorodne zadania na zmywalnych kartach oraz ilustrowane zagadki pomogą ćwiczyć spostrzegawczość, koncentrację, wyobraźnię przestrzenną oraz wspierają rozwój grafomotoryczny. W serii także „Zabawy logiczne dla ucznia” (6-9 lat).
Dla uczniów:
Zagadki obrazkowe „Koncentracja” oraz „Czytanie, koncentracja, pamięć” dla dzieci w wieku 6-9 lat. Zestaw zagadek z zabawnymi ilustracjami rozwija spostrzegawczość, koncentrację i wiedzę o świecie, a wygodny, poręczny format pozwoli zabrać ulubiony pakiet ze sobą w kieszeni.
„Koncentracja. 100 zabaw z detektywem Motywem” dla dzieci w wieku 6-9 lat. W skład zestawu wchodzą książka z poradami, jak wspierać rozwój koncentracji u dzieci, zmywalne karty z różnorodnymi zadaniami oraz suchościeralny flamaster.
