Chyba każdy człowiek ma w sobie taką swoją piosenkę „przewodnią”, której słowa i brzęcząca w głowie muzyka pozwalają przenieść się w ulubione miejsca i przywołują całą masę bardzo przyjemnych chwil. Wystarczy zanucić kawałek takiego utworu, żeby złapać „wiatr w żagle” lub wyciszyć i uspokoić. Wszyscy ludzie posiadają bowiem zdolność emocjonalnego i spontanicznego wypowiadania się, jakim jest śpiewanie. Śpiewanie pobudza i rekonstruuje naszą strefę emocjonalną.
Wrażliwość słuchowa kształtowana jest od pierwszych chwil życia dziecka. Rodzice i dziadkowie często śpiewają swoim dzieciom i wnukom, nie zwracając uwagi (na szczęście!) na czystość wymawianych dźwięków! Śpiewanie kształtuje wrażliwość słuchową, dzięki której dziecko nie tylko słyszy dźwięki, ale rozumie je i prawidłowo reaguje na to, co słyszy! Warto więc stwarzać dziecku sytuacje, w których może przysłuchiwać się rozmaitym dźwiękom – brzmieniu różnych głosów oraz różnych gatunków muzyki. Dziecko rozpoznaje je i identyfikuje, rozwijając w ten sposób słuch. Ćwiczenia te w późniejszym okresie prowadzą do rozpoznawania dźwięków mowy.
Z czasem, kiedy dziecko dorasta, zaczynają otaczać je nowe dźwięki oraz różnorodne zabawy muzyczne (np. w przedszkolu). Któż z nas nie pamięta zabaw w „Starego niedźwiedzia”, „Karuzelę” czy „Ulijankę”? Zabawy muzyczne tego typu kształtują m.in. uwagę słuchową dzieci. Uwaga ta ma szczególne znaczenie dla wszystkich zajęć szkolnych, które oparte są na uważnym słuchaniu.
Zabawom ze śpiewem towarzyszą często ćwiczenia ruchowe, które są niezmiernie ważne dla rozwoju fizycznego dziecka i kształtowania koordynacji ruchowej. Zabawy muzyczne mają też wielki wpływ na rozwój mowy dziecka, ponieważ zawierają elementy ćwiczenia głosu, działanie i mówienie, powtórzenia, reakcje niewerbalne, zmienianie kolejności i fizyczny kontakt z bliską osobą.
Śpiew sprzyja także wzmacnianiu cech prozodycznych, takich jak intonacja, akcent, tempo i donośność dźwięków. Uwrażliwia na zjawiska akustyczne, zwraca uwagę na zjawiska wspólne dla muzyki i wypowiedzi – rytm, wysokość dźwięku, głośność, akcent, frazowanie, tempo i dynamikę wypowiedzi. Zjawiska te występują tu z większym natężeniem niż w mowie potocznej, a więc łatwiej je usłyszeć i poddać ewentualnym ćwiczeniom. Śpiewanie podczas zajęć logopedycznych sprzyja automatyzacji językowej wywoływanych głosek – daje możliwość ich częstego powtarzania w sposób atrakcyjny i zabawowy.
Śpiew wpływa pozytywnie na pracę i funkcjonowanie narządów artykulacyjnych, szczególnie warg i języka. Wpływa na zwiększenie się pojemności płuc. Reguluje oddech, uaktywnia przeponę i wzmacnia narząd głosowy. Usprawnione w ten sposób artykulatory sprzyjają szybszemu wykształceniu się i pojawieniu się w mowie dziecka poszczególnych głosek. Większa liczba głosek daje z kolei większą czytelność wymowy – a to sprzyja nawiązywaniu kontaktów dziecka z otoczeniem.
Muzyka i towarzyszące jej śpiewanie nie wymaga wysiłku, jest bliskie dziecku i daje mu możliwość „wyśpiewania” swoich emocji. Śpiewanie wpływa na poszerzanie wyobraźni i zainteresowań poprzez różnorodną treść. Sprzyja rozwojowi słownika czynnego i biernego dziecka. Piosenki wzmacniają także pamięć i koncentrację uwagi, co w efekcie wpływa na rozwój intelektualny dziecka.
Życzę więc wszystkim Rodzicom, aby codzienne śpiewanie z dziećmi było zawsze i wszędzie nośnikiem pozytywnej energii!
Dominika Kościelniak
pedagog specjalny-logopeda
Warto przeczytać:
1. Lewandowska K, Muzykoterapia dziecięca, Gdańsk 2001
2. Walencik- Topiłko A, Wykorzystanie elementów rytmiki w terapii logopedycznej, W: Rytmika w kształceniu muzyków, aktorów, tancerzy i w rehabilitacji, Łódź, Akademia Muzyczna
3. Walencik- Topiłko A. Śpiew w profilaktyce logopedycznej, W: Sztuka edukacji i terapii, Knapik M. i Sacher W. A. (red.) Kraków 2004, Impuls
4. Podolska B. Rytmika dla dzieci, Kraków 2008, Impuls
