Często szachy traktowane są jako dobry wstęp do nauki matematyki. Dlaczego tak się dzieje? Przede wszystkim gra, tak jak matematyka, ma w sobie coś z abstrakcyjnego myślenia. Abstrakcyjne myślenie towarzyszy zastanawianiu się, jak będzie wyglądać sytuacja na szachownicy po paru ruchach figurami czy pionkami. Jednocześnie w szachach do każdej figury przypisana jest pewna liczba punktów, traktowana raczej pomocniczo, gdyż w rzeczywistości można mieć większą liczbę punktów zbitych z szachownicy, a partię przegrać.
Dlaczego jednak gra w szachy bardziej przemawia do dzieci, aniżeli zadania z matematyki? Odpowiedź jest prosta. Szachy to gra, przy której dzieci się integrują, rywalizują i bawią.
Szachy wpływają nie tylko na rozwój intelektu dziecka, ale też osobowości. Do cech, których kształtowanie się wspierają, zaliczyć należy:
– cierpliwość – dziecko musi poczekać na odpowiedź przeciwnika, zanim wykona kolejne posunięcie,
– dążenie do określonego celu – dziecko dąży do wygrania poprzez zamatowanie króla przeciwnika, jednocześnie realizując cele szczegółowe, pomocne w realizacji celu głównego,
– przestrzeganie zasad fair play – w szachach nie ma miejsca na oszukiwanie przeciwnika,
– pewność siebie – każde zwycięstwo uzyskane dzięki zdolnościom intelektualnym podbudowuje ego dziecka,
– umiejętność akceptacji porażek – dziecko uczy się radzenia sobie z emocjami związanymi z porażką,
-umiejętność rozwiązywania problemów – dzięki intelektowi dziecko może wybrać drogę, dzięki której poprawi swoją pozycję na szachownicy,
– umiejętność działania pod presją czasu – gra w szachy często odbywa się na czas, w ciągu którego trzeba przeprowadzić całą partię, dlatego dziecko musi dobrze rozdysponować czas na rozgrywkę, a do tego starać się podejmować trafne decyzje,
– odpowiedzialność za swoje działania – każde posunięcie ma w szachach konsekwencje, dziecko podejmując wybór na szachownicy, bierze na siebie odpowiedzialność,
– systematyczność – tak jak w każdej dyscyplinie sportu czy dziedzinie nauki, tylko systematyczność daje określone wyniki. Dzięki systematyczności, której dziecko uczy się, jest w stanie częściej wygrywać z przeciwnikami.
A jak wygląda droga życiowa dzieci grających od najmłodszych lat w szachy? Z reguły dzieci takie osiągają bardzo dobre wyniki w nauce na wszystkich etapach edukacji. Są to studenci państwowych szkół wyższych, nierzadko studiujący za granicą, bądź też co najmniej na dwóch kierunkach studiów. Naturalne jest, że wiele z tych osób kontynuuje studia na poziomie doktoranckim z takich dziedzin jak fizyka, matematyka czy informatyka.
Co sprawia, że szachiści osiągają lepsze wyniki w nauce? Zapewne ćwiczenie pamięci i koncentracji podczas gry, kiedy trzeba zapamiętać na przód ruchy, które się planuje i przewidzieć reakcję przeciwnika.
Pozytywny wpływ gry w szachy na poprawę wyników w szkole w swojej pracy magisterskiej udowodnił Andrzej Modzelan z Gorzowa Wielkopolskiego („Osiągnięcia szkolne uczniów objętych programem nauki gry w szachy w trzech pierwszych latach nauczania”, Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Szczecińskiego).
Oczywiście pozytywny wpływ gry w szachy nie kończy się na osiągnięciach szkolnych. Dorośli, mający za sobą przygodę z szachami w dzieciństwie, z łatwością radzą sobie w życiu zawodowym, gdyż są to z reguły osoby ambitne i dążące do realizacji postawionych sobie celów.
Podsumowując, szachy wpływają na rozwój intelektualny, ale również emocjonalny dziecka, kształtując jego cechy osobowości przydatne w dorosłym życiu. Dlatego też warto nauczyć dziecko gry w szachy. Już 4-latki dają sobie radę z tą, wydawałoby się, skomplikowaną grą planszową.
Małgorzata Leszczyńska – nauczycielka gry w szachy, długoletnia zawodniczka szachowa
Akademia Logicznego Myślenia Logicum
www.szachydladzieci.pl
