W czym może przejawiać się talent dziecka? Rodzaje uzdolnień

 
Podejmowane w życiu czynności podzielić można na trzy grupy: związane z poznawaniem rzeczywistości, z organizowaniem działań w niej i ich wykonywaniem. Analogicznie można mówić o trzech rodzajach zdolności: poznawczych, organizacyjnych i wykonawczych. Zdolności poznawcze angażowane są w związku z przyswajaniem nowych informacji, ich rozumieniem, porządkowaniem czy samodzielnym odkrywaniem. To one odgrywają ważną rolę przy determinowaniu szkolnej kariery. Zdolności organizacyjne dochodzą do głosu, kiedy musimy zaplanować jakieś działania, przewidzieć potrzebne do ich wykonania elementy, czasem podzielić prace pomiędzy kilka osób, koordynować ich poczynania itp. Dzieci z takimi zdolnościami szybko zaczynają pełnić w swoich grupach role liderów, przywódców (choć nie muszą być najlepszymi uczniami). Ostatni we wspomnianym podziale rodzaj to zdolności wykonawcze, realizacyjne, wpływające na skuteczność samego działania wykonawczego – rysowania, odgrywania roli w przedstawieniu czy dekorowania upieczonego ciasta. Świetne uzdolnienia wykonawcze może prezentować dziecko, które ani nie jest wybitnym uczniem, ani organizatorem.

Najbardziej chyba znany podział zdolności bazuje na zakresie ich wpływu na zachowania i wyróżnia zdolności ogólne oraz specjalne. Zdolności ogólne, zwane inteligencją, determinują sprawność dziecka w licznych i różnorodnych działaniach, w których znaczący jest udział myślenia, dostrzegania zależności, rozumowania – niezależnie od rodzaju treści (odrabianie pracy domowej z geografii, rozumienie treści oglądanego filmu czy planowanie sposobu wydania kieszonkowego). Zdolności specjalne natomiast mają węższy zakres wpływu i wyznaczają sprawność działań tylko w pewnej dziedzinie, związanej z wybranymi treściami czy czynnościami. Najczęściej wśród zdolności specjalnych wyróżniamy zdolności ścisłe (np. matematyczne), humanistyczne, językowe, artystyczne, ruchowe. Podziały mogą być różnie szczegółowe – można mówić o zdolnościach artystycznych, albo (węziej) o muzycznych, albo (jeszcze węziej) o pianistycznych czy wokalnych. Można dysponować talentem sportowym, a dokładniej do biegów, szczególnie sprinterskich.

Warto mieć świadomość, że poszczególne grupy zdolności są od siebie w zasadzie niezależne – wybitny poziom zdolności ogólnych może iść w parze z brakiem zdolności artystycznych czy ruchowych, albo największy talent językowy w klasie ma dziecko doświadczające sporych trudności ze zorganizowaniem czegokolwiek albo zrozumieniem fizyki. Ale z drugiej strony może być i tak, że w jednym dziecku drzemie więcej niż jeden talent.
 
Dr Aleksandra Piotrowska

Ukończyła psychologię na Uniwersytecie Warszawskim, ze specjalizacją psychologia szkolna (rozwojowa i wychowawcza) oraz psychologia pracy. W ramach prowadzonych prac naukowych zajmuje się m.in. problematyką funkcjonowania ludzkiej pamięci i jej determinantów, wyznaczników dojrzałości szkolnej dziecka, funkcjonowania dziecka w środowisku szkolnym, roli mediów cyfrowych w rozwoju dziecka. Poza pracą naukową i doradztwem rodzicom i nauczycielom działa także w obszarze propagowania wiedzy psychologicznej poprzez współpracę z m.in. ze stacjami radiowymi oraz telewizyjnymi. Jest autorką kilkudziesięciu publikacji zarówno naukowych jak i popularyzatorskich, m.in. książki „Szczęśliwe dziecko czyli jak uniknąć najczęstszych błędów wychowawczych”. Jest  też społecznym doradcą Rzecznika Praw Dziecka i Komitetu Ochrony Praw Dziecka.