1) Dziecko miesięczne:
odróżnia głos mamy od głosu innych osób;
zmienia aktywność pod wpływem głosu mamy;
odpowiada niepokojem na niepokój mamy;
płacze, może pomrukiwać, kwilić, mlaskać;
wydaje dźwięki przypominające [a], [e];
potrafi ssać;
odrywa głowę od materaca;
zaczyna poznawać otoczenie za pośrednictwem dotyku;
chwyta przedmioty bez udziału woli;
patrzy na wyraźny bodziec wzrokowy np. czerwone lub czarne zabawki;
pod koniec pierwszego miesiąca skupia wzrok na twarzy dorosłego.
2) Dziecko dwumiesięczne:
reaguje na dźwięki z otoczenia;
sygnalizuje głód płaczem;
płacze już w sposób zróżnicowany;
wymawia samogłoski i spółgłoski: [ehe], [ekhe], [errhe];
unosi główkę pod kątem 45°;
zaczyna poznawać własne ciało przez dotyk;
zaczyna się uśmiechać.
3) Dziecko trzymiesięczne:
wsłuchuje się w to, co mówią rodzice;
doskonali wymowę samogłosek i łańcuchów głosek;
unosi głowę pod kątem 90°;
próbuje przez chwilkę siedzieć z pomocą opiekuna i oparciem;
zaczyna chwytać zabawkę, którą włożymy mu w rączkę;
śledzi obraz, przedmiot znikający z pola widzenia;
reaguje uśmiechem na uśmiech.
4) Dziecko czteromiesięczne:
słucha dźwięków zabawek, instrumentów, innych przedmiotów;
reaguje mimiką na mimikę dorosłego;
okazuje złość, smutek;
wypowiada już głoski: [w], [m], [b];
utrzymuje sztywną główkę;
unosi głowę leżąc na plecach;
doskonali umiejętność siedzenia przy pomocy dorosłego;
podtrzymywane pod pachami opiera nogi o podłoże i przez chwilę utrzymuje na nich ciężar ciała;
chwyta przedmiot całą dłonią;
ogląda już przedmiot, którym porusza.
5) Dziecko pięciomiesięczne:
słucha wypowiedzi rodziców, potrafi skoncentrować wzrok na ustach osoby mówiącej;
odwraca głowę w kierunku źródła dźwięku, słyszy nawet cichsze dźwięki;
nieruchomieje na głośny dźwięk;
wypowiada ciągi sylabowe;
doskonali swoje wcześniejsze „wypowiedzi”;
unosi się na przedramionach;
samodzielnie siedzi z podparciem;
utrzymuje zabawkę w dłoni i potrafi też w tym czasie skoncentrować wzrok na innym przedmiocie;
wyciąga ręce po zabawki, przedmioty;
potrafi przekładać zabawkę z rączki do rączki;
obraca się z pleców na brzuszek;
podtrzymywane doskonali umiejętność utrzymywania sztywno prostych nóżek;
przejawia strach, gdy widzi kogoś obcego.
6) Dziecko sześciomiesięczne:
swobodnie odwraca główkę w kierunku bodźca;
gaworzy samonaśladowczo, słucha sylab, łańcuchów sylabowych, które wypowiada;
zaczyna wypowiadać dźwięk [ne], który zastępuje późniejsze „nie”;
zwykle samodzielnie siedzi bez podparcia;
podciągane za ręce przechodzi z pozycji siedzącej do stojącej;
próbuje stawiać kroki, gdy je podtrzymujemy pod paszkami;
zaczyna chwytać przedmioty dłonią z wyłączeniem kciuka;
manipuluje przedmiotami niespecyficznie, czyli niezgodnie z przeznaczeniem (wszystkie przedmioty używane są w ten sam sposób);
ogląda przedmioty podczas manipulowania nimi;
spogląda za przedmiotem, który spadł ze stołu.
7) Dziecko siedmiomiesięczne:
gaworząc doskonali wypowiadanie dźwięków: [b], [m], [w], [ś], [ba], [by], [be], [bu], [bo];
różnicuje wysokość dźwięku;
siedzi bez podparcia;
potrafi wykonywać ruchy siedząc;
samodzielnie stoi;
podejmuje próby wykonywania małych kroków przy pomocy opiekuna;
doskonali umiejętności manipulowania przedmiotami;
potrafi ocenić odległość, w jakiej znajdują się przedmioty;
zmienia pozycję ciała, gdy chce uchwycić przedmiot;
interesuje się swoim odbiciem w lustrze.
8) Dziecko ośmiomiesięczne:
zaczyna rozumieć wypowiedzi o zabarwieniu emocjonalnym;
gaworzy w celu zwrócenia na siebie uwagi;
pojawiają się nowe dźwięki: [ta-ta], [ga-ga], [s];
obserwuje dorosłych, czynności jakie wykonują;
chwytając się czegoś, próbuje samodzielnie wstać;
zaczyna samodzielnie siadać z pozycji leżącej;
chwyta przedmioty chwytem nożycowym, czyli przywodzi kciuk do pozostałych palców;
szuka przedmiotu, który zniknął z pola widzenia;
zaczyna naśladować czynności dorosłego.
9) Dziecko dziewięciomiesięczne:
tworzy „swoje” słowa i sylaby;
przytrzymując się, potrafi przejść kilka kroków;
zaczyna stosować manipulację specyficzną (używa przedmioty zgodnie z ich przeznaczeniem);
stosuje chwyt pęsetowy, czyli potrafi przeciwstawić kciuk i palec wskazujący;
potrafi wskazywać palcem i wykorzystuje ten gest do komunikacji;
przejawia zachowania o charakterze intencjonalnym;
utrzymuje z rodzicem wspólne pole uwagi.
10) Dziecko dziesięciomiesięczne:
rytmicznie, zgodnie z muzyką, porusza się;
słucha wyrażeń dźwiękonaśladowczych, próbuje je rozpoznawać;
podejmuje zabawy paluszkowe, np.: „Sroczka kaszkę warzyła”;
rozumie i wypowiada pierwsze słowa;
zaczyna oglądać i pokazywać obrazki;
próbuje odwracać kartki książeczki;
próbuje podnieść się z raczkowania;
naśladuje ruchy, gesty;
chodzi prowadzone za obie rączki;
usprawnia chwyt pęsetowy;
wyjmuje przedmioty z puszek, pudełek.
11) Dziecko jedenastomiesięczne:
poznaje właściwości przedmiotów poprzez wydobywanie z nich dźwięków;
naśladuje dźwięki;
rozumie zakazy i reaguje na nie;
chodzi podpierając się lub w chodziku;
dotyka palcem wskazującym zabawek;
znajduje schowany przedmiot, zabawkę;
potrafi zamknąć pudełko;
samodzielnie je, trzymając jedzenie w rączkach,
potrafi pić z kubeczka;
wyraża sprzeciw, gdy czegoś nie chce.
12) Dziecko dwunastomiesięczne:
rozumie polecenia wsparte podpowiedzią wizualną w postaci gestu i wykonuje je;
wypowiada proste wyrazy, sylaby o sensownym znaczeniu;
powtarza wyrazy wypowiadane przez dorosłego;
posługuje się gestem zgodnie z jego umownym znaczeniem;
zaczyna samodzielnie chodzić (między 12-14 miesiącem życia);
dzięki możliwości bardziej swobodnego poruszania się, inicjuje kontakty z innymi osobami;
kontroluje wzrokiem czynności wykonywane przy użyciu łyżki, kredki itp.;
umie wrzucić przedmiot do pudełka.
Joanna Czapla – logopeda, neurologopeda, oligofrenopedagog, glottodydaktyk
www.neurologopeda.asia
Bibliografia:
1. Cieszyńska J., Korendo M.: Wczesna interwencja terapeutyczna, Wydawnictwo Edukacyjne, Kraków 2007.
2. Demel G.: Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, WSiP, Warszawa 2009.
3. Kaczmarek L.: Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin 1989.
4. Kielin J. (red.): Rozwój daje radość, GWP, Gdańsk 1999.
