Zabawa, czym jest?
W trakcie zabawy dziecko ma szansę na wyobrażeniowe zrealizowanie swoich niespełnionych pragnień, przy tym nie chodzi tu o pojedyncze, konkretne pragnienie, ale o uogólniony afekt. W okresie przedszkolnym człowiek uczy się odraczać swoje zachcianki, co nie znaczy, że nie rodzi się w nim swoiste napięcie, które właśnie znajduje ujście w zabawie.
Na niby
Jednym z najważniejszych elementów zabawy jest tak zwana sytuacja „na niby”. Dlaczego jest ona istotna? Otóż, w trakcie zabawy z sytuacją „na niby” następuje oddzielenie pola widzenia od pola sensu, czyli działanie zaczyna pochodzić od myśli, a nie jest definiowane przez konkretną rzecz i jej przeznaczenie. Nie raz pewnie zdarzyło się opiekunom zaobserwować, jak ich pociecha w trakcie zabawy traktuje na przykład patyk jako smoka.
Samokontrola
W trakcie zabawy mamy do czynienia z czymś, co na co dzień wydaję się niemożliwe. Błędne jest założenie, że dziecko nie wykazuje się samokontrolą. W praktyce dzieciom nie jest obcy ten termin, ale to właśnie podczas zabawy realizują go całkowicie. Zabawa musi kierować się określonymi regułami (które są wymyślone przez uczestników gry), żeby można było ją urzeczywistnić i tylko dzięki przestrzeganiu tych zasad dziecięca aktywność będzie miała sens. W związku z tym dziecko, z własnej woli narzuca sobie pewne ograniczenia i ich rzetelnie przestrzega. Przykład: w trakcie zabawy w dom, każdy ma obowiązek trzymania się przyznanej mu roli.
Zabawa, co zmienia w zachowaniu?
Poprzez zabawę dziecko zaczyna sobie uświadamiać sens swojego działania oraz to, że każda rzecz ma swoje znaczenie. Natomiast tworzenie sytuacji „na niby”, z punktu widzenia rozwoju, można traktować jako drogę do tworzenia myślenia abstrakcyjnego.
Jak widzimy zabawa to coś więcej niż dziecinne igraszki, mające na celu same przyjemności i radości. Zabawa ma dla ludzi istotne znaczenie. My, dorośli mamy ten etap za sobą, ale nasi podopieczni mają jeszcze szansę z niego korzystać, więc dajmy im możliwość rozwoju poprzez zabawę. Dziecko nie musi mieć mnóstwa dodatkowych zajęć, żeby się uczyć i prawidłowo rozwijać. W okresie dzieciństwa dziecko przede wszystkim potrzebuje zabawy, zwłaszcza tej swobodnej i wydawałoby się bezcelowej, ale bezcelowej tylko z perspektywy dorosłych.
Bibliografia:
- Wygotski L., Zabawa i jej rola w rozwoju dziecka, (w:) Dziecko w zabawie i świecie języka, red. A. Brzezińska
Katarzyna Bąk – absolwentka Wydziału Pedagogicznego UW
