Według dr. George’a J. DuPaula i dr Lee Kern, wielu problemów związanych z wychowywaniem dzieci z ADHD można uniknąć dzięki wczesnej interwencji. W związku z tym, kładą oni szczególny nacisk na sposoby identyfikacji tego zaburzenia i strategie interwencji behawioralnej w celu przeciwdziałania pogłębianiu się jego objawów. Autorzy Małych dzieci skupiają się na behawioralnych możliwościach rozwiązywania problemów dzieci z nadpobudliwością tak, by możliwe było opóźnienie bądź wykluczenie podjęcia leczenia farmakologicznego.
Preferowane przez autorów strategie interwencji behawioralnej zostały przeanalizowane na dwu poziomach: w środowisku domowym i w przedszkolu. Badacze przedstawiają również sposoby wzmacniania umiejętności szkolnych u dzieci z ADHD i wskazówki, do których powinni zastosować się opiekunowie, by zapewnić swoim wychowankom bezpieczeństwo. Publikacja nie tylko stanowi wykład wszechstronnego programu wczesnej interwencji dla małych dzieci z ADHD, lecz także porusza kwestię wspierania rodzin, w których te dzieci się wychowują. Opisane w książce podejście opiera się na badaniach empirycznych – Georg DuPaula i Lee Kern prezentują liczne przykłady zastosowania swoich metod w praktyce.
Małe dzieci z ADHD to książka skierowana głównie do profesjonalistów: psychologów szkolnych, klinicznych, pedagogów specjalnych i terapeutów, ale może okazać się przydatna również dla rodziców pragnący z zwiększą świadomością kierować rozwojem swoich dzieci z problemem ADHD.
***
Dr George J. DuPaul jest profesorem psychologii szkolnej i dyrektorem instytutu edukacji i pracy socjalnej na Lehigh University w Bethlehem w stanie Pensylwania. Ma szerokie doświadczenie w pracy klinicznej z dziećmi z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami uwagi (ADHD) i ich rodzinami, pełnił również funkcję konsultanta różnych okręgów szkolnych w zakresie pracy z uczniami z ADHD. Jest autorem lub współautorem ponad 160 artykułów naukowych i rozdziałów w książkach poświęconych ADHD i zaburzeniom zachowania wieku dziecięcego. Opublikował trzy książki i nagrał dwa filmy na temat oceny i leczenia ADHD oraz napisał dwie książki na temat opieki zdrowotnej dzieci. W 2008 r. został przyjęty do Galerii Sław Stowarzyszenia Dzieci i Dorosłych z ADHD (Children and Adults with ADHD, CHADD), w tym samym roku otrzymał nagrodę od Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego w dziedzinie psychologii szkolnej, przyznawaną samodzielnym pracownikom naukowym. Obecnie dr DuPaul zajmuje się badaniem efektów wczesnej interwencji oraz interwencji w szkołach dla uczniów z ADHD, a także oceną i terapią ADHD u studentów college’u.
Dr Lee Kern jest profesorem edukacji specjalnej na stanowisku ufundowanym przez Lee Iacoccę na Lehigh University w Bethlehem w stanie Pensylwania. Jej zainteresowania badawcze obejmują trudne zachowania, behawioralną analizę zachowania i interwencje w obszarze programów nauczania. Jest autorką wielu artykułów i rozdziałów w pracach zbiorowych, ostatnio opublikowała książkę Individualized Supports for Students With Problem Behaviors. Dr Kern otrzymała granty przyznane przez Office of Special Education Programs, National Institute of Mental Health, a ostatnio uzyskała grant centralny, ufundowany przez Institute for Education Sciences. Obecnie pełni funkcję zastępcy redaktora Journal of Behavioral Education oraz School Mental Health i jest członkiem redakcji siedmiu czasopism edukacyjnych.
***
Małe dzieci z ADHD
dr George J. DuPaul
dr Lee KernFormat
wyd. PWN
Małe dzieci z ADHD
dr George J. DuPaul
dr Lee KernFormat
wyd. PWN
***
Fragmenty książki
Zachowania symptomatyczne dla zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z zaburzeniami uwagi (attention defi cit hyperactivity disorder – ADHD) w znacznym stopniu pogarszają funkcjonowanie behawioralne, rodzinne, szkolne i zdrowotne małych dzieci. Problemy związane z ADHD pojawiają się zazwyczaj we wczesnym wieku i zwykle mają charakter przewlekły (Lahey i in., 2004; Massetti i in., 2008; Pierce i in., 1999). Dzięki rozwojowi diagnostyki zwiększyła się trafność wczesnego rozpoznawania, więc zastosowanie interwencji we wczesnym dzieciństwie stwarza najlepszą możliwość zapobiegania znacznym deficytom, pozwala zredukować zapotrzebowanie na interwencje medyczne oraz poprawia umiejętności związane z gotowością szkolną. Wyniki naszego poprzedniego badania finansowanego przez National Institute of Mental Health (NIMH) w połączeniu z nowymi pracami badawczymi dostarczają wstępnych dowodów, które potwierdzają, że zastosowanie interwencji we wczesnym dzieciństwie przynosi dużą poprawę. Istnieją silne przesłanki teoretyczne i empiryczne przemawiające za potrzebą identyfikacji małych dzieci dotkniętych bądź zagrożonych tym zespołem w celu zmniejszenia towarzyszących mu problemów i zapobiegania poważniejszym negatywnym następstwom. ADHD to zaburzenie ekternalizacyjne charakteryzujące się nieadekwatnym rozwojowo stopniem zaburzeń uwagi oraz nadruchliwości i impulsywności (American Psychiatric Association, 2000). Chłopcy z ADHD przewyższają liczebnie dziewczynki z tym zaburzeniem, przy czym według badań epidemiologicznych prowadzonych w szkołach stosunek ten wynosi 2 do 1, natomiast wśród dzieci kierowanych do klinik sięga 5 do 1 lub nawet więcej (Barkley, 2006). ADHD powiązane jest z istotnym upośledzeniem funkcjonowania szkolnego, społecznego i zawodowego, które w większości przypadków utrzymuje się przez całe życie (Barkley, 2006). Dlatego opracowanie i wdrożenie skutecznych interwencji jest bardzo ważne, a ostatnio zaczęto też podkreślać znaczenie jak najwcześniejszego rozpoznawania i poddawania terapii dzieci dotkniętych ADHD. […] [Wstęp, s. 11]
*
[…] Bobby M. to czteroletni biały, nielatynoski chłopiec, który został skierowany na terapię przez nauczycielkę z przedszkola z powodu częstych problemów z koncentracją i trudnych zachowań zarówno w trakcie zajęć ustrukturyzowanych (np. czas w kręgu), jak i nieustrukturyzowanych (np. swobodna zabawa). Chłopiec chodzi do przedszkola 3 razy w tygodniu na trzy godziny. Jego rodzice są w separacji, on sam mieszka z matką, babcią i młodszą siostrą. Oceny zachowania Bobby’ego według skal dla rodziców i nauczycieli Conners Rating Scales-Revised (CRS-R; Conners, 1997) wskazują, że poziom zaburzeń uwagi, impulsywności i nadmiernej ruchliwości jest u niego wyższy niż u 95% chłopców w tym samym wieku. Ponadto z przeprowadzonego z matką wywiadu diagnostycznego wynika, że zachowanie jej syna spełnia kryteria DSM-IV-TR dla ADHD podtypu mieszanego. Choć nauczycielka Bobby’ego zaobserwowała pewne nieposłuszne zachowania w klasie, chłopiec nie spełnia kryteriów diagnostycznych ODD. Punktacja w skali Diff erential Ability Scales (DAS; Elliott, 1990) lokuje go w nisko średnim przedziale zdolności poznawczych. Wyniki testów Bracken School Readiness Composite (SRC; Bracken, 1998) oraz Social Skills Rating System (SSRS; Gresham i Elliott, 1990) pokazują, że w porównaniu ze swoimi rówieśnikami Bobby ma braki w zakresie umiejętności szkolnych oraz społecznych. Nie radzi sobie zwłaszcza z opanowaniem i utrwalaniem umiejętności nazywania liter i liczb. Ma tylko jednego przyjaciela w grupie, innego chłopca, który przejawia podobne trudne zachowania. Według relacji matki Bobby’ego trudno kontrolować jego zachowanie w domu, zwłaszcza kiedy prosi się go, by przestrzegał zasad lub ukończył zadanie, lub kiedy bawi się z młodszą siostrą. […] [Opisy przypadków, s.15-16]
*
Małe dzieci z ADHD mogą częściej korzystać z usług medycznych w porównaniu ze zdrowymi rówieśnikami z co najmniej dwóch przyczyn. Po pierwsze, wydaje się, że są bardziej niż przeciętnie narażone na obrażenia fizyczne i przypadkowe zatrucia, przypuszczalnie z powodu wysokiego poziomu zachowań impulsywnych i nadmiernej ruchliwości (Hartsough i Lambert, 1985; Lahey i in., 1998; Mitchell, Aman, Turbott i Manku, 1987; Szatmari, Oxford i Boyle, 1989). Na podstawie ocen dokonywanych przez cztery lata Lahey i in. (2004) stwierdzili, że małe dzieci z ADHD są siedmiokrotnie bardziej narażone na odnoszenie przypadkowych obrażeń niż ich rówieśnicy bez ADHD. Ponadto obrażenia dzieci z ADHD częściej są poważne (łącznie z utratą przytomności) niż obrażenia dzieci bez ADHD (DiScala, Lescohier, Barthel i Li, 1998; Lahey, 2000). Związek między ADHD a przypadkowymi obrażeniami wydaje się najmocniejszy u dzieci z podtypem nadruchliwości i nadmiernej impulsywności (Lahey i in., 1998) i nasilany jest przez agresywność (Bijur, Golding, Haslum i Kurzon, 1988; Davidson, Hughes i O’Connor, 1988). Po drugie, podobnie jak niektóre starsze dzieci z ADHD, również i część dzieci w wieku przedszkolnym z ADHD przyjmuje leki psychotropowe (np. metylofenidat)2 w celu zredukowania objawów zaburzenia. Choć nie są dostępne dokładne dane na temat stosowania tych leków, według Zito i współpracowników (2000) w latach 90. ubiegłego wieku w grupie dzieci mających od 2 do 4 lat metylofenidat zaczęto podawać od 1,7 do 3,1 raza częściej niż dekadę wcześniej. Ponadto 17% badanych przez Laheya i współpracowników (2004) dzieci w wieku 4–7 lat z ADHD miało przepisane leki psychostymulujące w momencie pierwszej oceny, a trzy lata później odsetek ten wzrósł do 48,4%. Można zatem przypuszczać, że znaczny odsetek dzieci z ADHD zażywa leki psychostymulujące, które wymagają nadzoru lekarskiego3. [Kwestie medyczne, s. 21-22]
*
Dla większości małych dzieci przedszkole lub żłobek stanowią pierwsze ustrukturowane otoczenie, w którym spędzają sporo czasu, ucząc się i wchodząc w interakcje z rówieśnikami. Lata przedszkolne to bardzo ważny okres, kiedy zaczynają kształtować się umiejętności społeczne i szkolne będące fundamentem przyszłego rozwoju dzieci. Z badań wynika, że małe dzieci, które opanowały umiejętności społeczne oraz te związane z gotowością szkolną, radzą sobie o wiele lepiej w całej karierze szkolnej niż dzieci z wczesnymi deficytami w tych obszarach (Campbell i Ewing, 1990; Dishion, French i Patterson, 1996; Hinshaw i Anderson, 1996). Lata przedszkolne stanowią więc odpowiedni czas na dopilnowanie, żeby dzieci były w pełni przygotowane do dalszej edukacji. Z badań wynika, że coraz więcej dzieci rozpoczyna przedszkole z problemami społecznymi, emocjonalnymi i behawioralnymi. Poszczególni autorzy podają rożne dane szacunkowe. Na przykład Campbell (1995) oceniła, że łagodne do umiarkowanych problemy z zachowaniem przejawia 10–15% dzieci w wieku przedszkolnym, podobny odsetek określono w badaniu Early Childhood Longitudinal Study (West, Denton i Germino-Hausken, 2000). Co bardziej niepokojące, Lavigne i współpracownicy (1996) stwierdzili, że 21% przedszkolaków spełnia kryteria diagnostyczne jakiegoś zaburzenia z powodu problemów z zachowaniem, a objawy 9% dzieci można zaklasyfikować jako poważne. Dane te wskazują, że nauczyciele wychowania przedszkolnego i opiekunowie ze żłobków muszą być przygotowani nie tylko na organizowanie zwykłych zajęć, które stanowią podstawę późniejszej nauki, lecz także posiadać umiejętności radzenia sobie ze złożonymi problemami społecznymi, behawioralnymi i związanymi z uczeniem się, które występują w dzisiejszej populacji małych dzieci. [Strategie interwencji behawioralnej w przedszkolu, s. 100]
***
Księgarnia PWN: http://ksiegarnia.pwn.pl/produkt/244688/male-dzieci-z-adhd.html