Metoda Montessori stawia każde dziecko w centrum procesów edukacyjnych oraz zakłada jego wrodzoną doskonałość, umożliwia tzw. „swobodny, zindywidualizowany rozwój” każdego dziecka – bez nakładania mu konkretnego czasu, tempa i sposobu przyswojenia pewnych umiejętności. Nauczyciel nie kieruje zachowaniami wychowanka, lecz umożliwia mu podejmowanie samodzielnych decyzji dotyczących np. typu zabawy i czasu jej trwania; asystuje w procesie rozwoju ucznia, zapewniając mu odpowiednie otoczenie, materiały i pomoc, która oparta jest na rzetelnej wiedzy merytorycznej.
Realizacja założeń pedagogiki montessoriańskiej w edukacji przedszkolnej przejawia się przede wszystkim we wspieraniu samodzielności dzieci. Same wybierają one rodzaj, miejsce, czas i formę pracy (indywidualną lub z partnerem). Muszą jednak przy tym pamiętać o obowiązujących w przedszkolu regułach: nie rań, nie niszcz, nie przeszkadzaj. W zróżnicowanych wiekowo grupach (trzy roczniki) dzieci rozwijają indywidualne uzdolnienia i uczą się realnej oceny swoich umiejętności. Nie może tu być jednak mowy o rywalizacji – każde dziecko zmaga się z zadaniami na własną rękę, we własnym tempie, w atmosferze ciszy, spokoju i porządku. Jeśli sobie z nimi nie radzi, oznacza to jedynie tyle, że nie jest jeszcze do tego typu zadań gotowe – w żadnej mierze nie stanowi to podstawy do twierdzenia, że rozwija się ono gorzej od innych. Wychowankowie ćwiczą też koncentrację (precyzję wykonywanych zadań) biorą udział w tzw. „lekcjach ciszy”, podczas których rozwijana jest zauważona w badaniach Montessori fascynacja dzieci tym zjawiskiem.
Indywidualizacji rozwoju wychowanków w placówkach montessoriańskich sprzyjać ma tworzone w nich specjalne otoczenie. Powinno ono być uporządkowane, jasne i radosne, ma dawać poczucie bezpieczeństwa. Bardzo ważnym elementem jest tu specjalny materiał dydaktyczny dostępny dla dzieci każdego dnia ich pobytu w placówce. Obejmuje on cztery obszary: praktyczne życie (nauka czynności dnia codziennego), zmysły (aktywność sensoryczna i umysłowa), naukę szkolną (materiały do nauki języków, matematyki i innych przedmiotów), sztukę – materiały artystyczne związane z ekspresją dziecka. Bez względu na kategorię materiału, powinien on być precyzyjnie wykonany i mieć atrakcyjny wygląd. Nie może też być obciążony błędami czy lukami logicznymi utrudniającymi jego użycie. Musi też umożliwiać dziecku samodzielną kontrolę wyniku pracy.
Ważne miejsce w metodzie Montessori zajmuje także wychowanie religijne. Jej twórczyni uważała bowiem, że religijność jest wrodzoną cechą człowieka i ma duży wpływ na jego sposób odczuwania. Według niej małe dziecko myśli w sposób symboliczny i potrzebuje symboli religijnych w najbliższym otoczeniu, dlatego w przedszkolach Montessori jest kącik religijny.
Beata Szmirkowska
Źródła:
http://www.montessori.pl/
Małgorzata Miksza, „Zrozumieć Montessori”, Kraków 1998
Ulrich Steinberg, „Pedagogika Marii Montessori w przedszkolu”, Kielce 2003