Sześć lub więcej z podanych objawów symptomów deficytu uwagi musi utrzymywać się przez przynajmniej 6 miesięcy w stopniu utrudniającym funkcjonowanie, bądź w stopniu niewspółmiernym do rozwoju dziecka.
Sygnały świadczące o deficycie uwagi zazwyczaj są obecne już przed ukończeniem 7 roku życia, tylko nie zawsze są wyraźne, zauważalne. Dziecko z ADD:
1. często nie stosuje się do podawanych kolejno instrukcji i ma kłopot z dokończeniem zadań szkolnych oraz wypełnianiem codziennych obowiązków,
2. ociąga się, jest niechętne, lub unika podejmowania zadań, przedsięwzięć, które wymagają wysiłku umysłowego,
3. często nie jest w stanie zwrócić większej uwagi na szczegóły lub popełnia błędy, świadczące o bezmyślności w działalności szkolnej, pracy lub przy wykonywaniu innych zajęć,
4. często wydaje się nie słuchać tego, co się do niego mówi,
5. często ma trudności z organizacją i planowaniem działań,
6. często zapomina, co ma zrobić w danym dniu, nie pamięta o codziennych sprawach,
7. często gubi przedmioty, rzeczy niezbędne do codziennego funkcjonowania (zabawki, przybory szkolne, podręczniki, zeszyty, klucze itp.)
8. łatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców,
9. często wykazuje trudności z utrzymaniem uwagi na wykonywanych czynnościach, zadaniach, a nawet podczas zabawy.
Wskazówki dla rodziców i nauczycieli do postępowania z dzieckiem z problemami z koncentracją.
1. Dawajmy dziecku instrukcje proste, krótkie. Powinniśmy utrzymywać kontakt wzrokowy z dzieckiem.
2. Wytyczajmy cel działania niezbyt odległy, który gwarantuje pewność osiągnięcia go.
3. Stopniujmy trudności, jak i zakres działania, i w miarę możliwości nie dopuszczajmy do niepowodzeń.
4. Dostarczajmy dziecku wielu elementów angażujących emocje (nagrody) w jego poczynaniach.
5. Przyzwyczajajmy i uczmy dziecko finalizowania każdego przedsięwzięcia (przy założeniu, że nie jest ono zbyt trudne dla dziecka).
6. Nie obarczajmy dziecka wieloma obowiązkami jednocześnie lub zadaniami zbyt trudnymi.
7. Przypominajmy i kontrolujmy przyjęte przez dziecko zobowiązania.
8. Obserwujmy, współuczestniczmy, w razie potrzeby pomagajmy w podjętych przez dziecko działaniach.
9. Eliminujmy niepotrzebne bodźce, mogące rozproszyć dziecko w czasie nauki, czy wykonywania czynności wymagających skupienia.
10. Przyzwyczajajmy do pokonywania trudności, uodporniajmy na nie i nie chrońmy zbytnio przed nimi.
11. Nie używajmy przykrych środków wychowawczych, takich jak: kara fizyczna, agresja słowna, negowanie i krytykowanie dziecka.
12. Właściwe planujmy zajęcia domowe i przedszkolne / szkolne.
13. Nauka powinna odbywać się pod kontrolą rodziców.
14. Wykonywane przez dziecko zadania (np. czytane czytanki) powinny je zaciekawiać.
15. Stosujmy zasadę „trzech R”: rutyny, regularności (w rozkładzie dnia dziecka), repetycji (czyli powtarzanie przez dziecko wydanych mu poleceń celem sprawdzenia, czy je zrozumiało i zapamiętało).
Można również stosować metodę „samoinstrukcji”.
1. Wyznaczenie i zrozumienie natury zadania (Co mam wykonać?),
2. Analizowanie możliwych sposobów rozwiązania zadania (Jak mogę to zrobić?),
3. Wybieranie odpowiedniej strategii i zastosowanie jej (Jakie jest najlepsze rozwiązanie?),
4. Samokontrola w czasie realizacji zadania (Muszę trzymać się swojego planu!),
5. Samoocena (Czy mi się udało?, W jakim stopniu udało mi się tego dokonać?, Jeszcze mi się udało, ale bardzo się starałem). Jeżeli zadanie nie zostało wykonane, należy poszukać innych sposobów osiągnięcia celu.
6. Samonagradzanie (To jest dobrze zrobione, ewentualnie tamto nie całkiem, ale nie jest źle, następnym razem uda się)
Mogącą przynosić dobre efekty terapeutyczne w nauczaniu koncentracji uwagi jest metoda „eeg biofeedback” (neurofeedback).
10 podstawowych próśb dziecka z ADHD, zawierające wykładnię skutecznego postępowania rodziców i nauczycieli.
1. Pomóż mi skupić się na jednej czynności.
2. Chcę wiedzieć, co się zdarzy za chwilę.
3. Poczekaj na mnie, pozwól mi się zastanowić.
4. Nie wiem jak to zrobić, pokaż mi wyjście z tej sytuacji.
5. Chcę wiedzieć od razu czy to, co robię jest robione dobrze.
6. Dawaj mi tylko jedno polecenie naraz.
7. Dawaj mi małe zadania do wykonania. Gdy cel jest daleki, gubię się.
8. Przypomnij mi, żebym się zatrzymał i pomyślał.
9. Chwal mnie często, bardzo tego potrzebuję.
10. Wiem, że potrafię być męczący, ale czuję, że rosnę, kiedy okazujesz mi, jak mnie kochasz!
Bibliografia:
Ludwika Sadowska, „ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) genetyczne przeznaczenie czy zaburzenie rozwojowe dające się korygować w procesie wychowawczym”.
Anna Tońska-Szyfelbein – neurologopeda, logopeda wczesnej interwencji, pedagog terapeuta
