Jaki konkretnie wpływ na płód ma spożywanie alkoholu w ciąży? Wyróżniamy wpływ bezpośredni, podczas gdy zaburzony jest prawidłowy wzrost i zróżnicowanie komórek oraz wpływ pośredni, kiedy zostaje obniżony dopływ tlenu, substancji odżywczych, a także występują zaburzenia hormonalne. Najbardziej szkodliwe jest spożywanie alkoholu podczas pierwszych 6-8 tygodni życia płodu. Bardzo często większość kobiet w tym okresie nie zdaje sobie sprawy z tego, że jest w ciąży. Alkohol w każdym okresie życia płodu powoduje upośledzenia odżywiania i dotleniania organizmu, ponieważ zwęża naczynia krwionośne w łożysku i sznurze pępowinowym. Wszystko to przyczynia się do spowolnienia rozwoju płodu. Poza tym alkohol powoduje niedobory pierwiastków śladowych (cynk) oraz witamin (B6, kwas foliowy), upośledza produkcję hormonów u matki, jak i u płodu, których brak wpływa na rozwój mózgu i innych narządów. Niedobory te wpływają negatywnie również na dojrzewanie i migrację komórek nerwowych. Wpływ alkoholu na dziecko dotyczy głównie jego mózgu, gdyż to właśnie więcej niż połowa krwi płodu płynie właśnie do tego organu, a co za tym idzie trafia tam znaczna część spożytego przez matkę alkoholu. Alkohol uszkadza hipokamp, płaty czołowe, spoidło, jądra podstawy, móżdżek, zmniejsza grubość kory mózgowej. Jest również przyczyną upośledzenia migracji komórek, spowolnienia ich oraz wędrówki do nieodpowiednich okolic mózgu. Tak wiele uszkodzeń może spowodować opóźnienia sprawności ruchowej, rozwoju mowy, zmysłu równowagi i słuchu dziecka. Alkohol przyczynia się również do poronień samoistnych, do przedwczesnych porodów nawet jeśli w czasie ciąży kobieta piła niewielkie jego ilości.
Alkohol towarzyszy nam podczas wielu okazji nic więc dziwnego, że kobiety będąc w ciąży również pozwalają sobie na jego wypicie. Wydaje im się, że Płodowy Zespół Alkoholowy (FAS) to pojęcie, z którym nigdy nie przyjdzie im się zetknąć w realnym życiu. Tymczasem jest zupełnie odwrotnie. Uszkodzenia poalkoholowe zdarzają się częściej niż mogłoby nam się wydawać. Częstotliwość występowania FAS jest bardzo zbliżona do częstotliwości występowania Zespołu Downa.
Fetal Alcohol Syndrom (FAS) i Fetal Alcohol Effects (FAE) to zaburzenia pojawiające się u dzieci, jako rezultat spożywania alkoholu przez kobietę w ciąży. Cząsteczki alkoholu są maleńkie i bardzo łatwo przedostają się przez łożysko do organizmu dziecka nawet w drugim tygodniu życia płodowego. Z badań przeprowadzonych przez Polską Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wynika, że ok 30% kobiet spożywa alkohol w czasie ciąży. Wyniki te są niepokojące. Płodowy Zespół Alkoholowy występuje u 2 na 1000 noworodków. Najczęstszą przyczyną upośledzenia umysłowego jest właśnie alkohol (FAS diagnozuje się u 23 na 1000 dzieci z upośledzeniem umysłowym).
Należy pamiętać, że FAS nie dotyczy tylko dzieci matek alkoholiczek, ponieważ bardzo często mamy do czynienia z właśnie takim stereotypem. Dziecko cierpiące na FAS może urodzić się w każdej rodzinie – nie tylko dysfunkcyjnej, a jedynym powodem występowania tego zaburzenia jest picie nawet niewielkich dawek alkoholu przez matkę. Nie istnieje rodzaj alkoholu ani jego dawka, która byłaby dla płodu bezpieczna.
Objawy Płodowego Zespołu Alkoholowego występują w różnym natężeniu: od łagodnych po bardzo poważne. Nigdy nie będziemy mieć do czynienia z dwojgiem identycznych dzieci z FAS. Objawy zależą przede wszystkim od ilości spożywanego alkoholu oraz okresu ciąży, w jakim był on pity. Cechy charakterystyczne dotyczące rozwoju fizycznego dzieci, które w okresie prenatalnym był narażone na szkodliwe działanie alkoholu to m.in. niski wzrost i waga w porównaniu do rówieśników, mała głowa w stosunku do wieku, opóźniony rozwój, opadające powieki, szeroko rozstawione oczy, krótkowzroczność, zez, szeroka nasada nosa, wygładzona skóra pomiędzy nosem a górną wargą (brak tzw. „rynienki”), płaska środkowa część twarzy, krótka szyja, słaba koordynacja wzrokowo ruchowa, problemy ze słuchem, deformacja kości i stawów itp. Do objawów psychicznych i umysłowych zaliczyć można: nadpobudliwość, impulsywność, trudności z przetwarzaniem nadmiernej ilości bodźców, zaburzenia snu, lękliwość, skłonności depresyjne, nadwrażliwość na dźwięk i dotyk, problemy z pamięcią, opóźnienia rozwojowe itp.
Aby tego wszystkiego uniknąć wszystkie kobiety w ciąży powinny zrezygnować z picia nawet niewielkich ilość alkoholu. Nieprawdą jest, że kieliszek czerwonego wina w ciąży nie zaszkodzi. Zaszkodzi, a w przyszłości może mieć poważne konsekwencje. Czym jest więc 9 miesięcy bez alkoholu w porównaniu do całego życia naszego dziecka? Zdrowego dziecka.
Sylwia Sierańska
