Ukrywaj każdy smutku ślad,
Choć łza się kręci w oku.
Właśnie teraz próbuj uśmiechać się,
Bo po co komu łzy.
Zobaczysz, że to życie wciąż warte jest zachodu,
Jeśli tylko się uśmiechasz.
Zobaczysz, że to życie wciąż warte jest zachodu,
Jeśli tylko się uśmiechasz.
Piosenka z filmu Charliego Chaplina „Czasy współczesne”
Piosenka piękna, ale zawiera bardzo trudne do realizacji polecenie. Są takie chwile w życiu, gdy śmiać się wcale nie chce, a jeśli już, to byłby to raczej chichot obłąkanego wariata. Konieczność hospitalizacji dziecka to jedna z sytuacji, w których ma się zdecydowanie smutny nastrój. Wtedy naprawdę nie jest łatwo, sam szpital jest dla dziecka straszny, a to dopiero wierzchołek góry lodowej. Najstraszniejsza jest przecież choroba. Po policzkach dziecka płyną łzy, tęskni za mamą, za tatą, za zdrowiem; rodzice często płaczą z bezsilności.
Na szczęście w szpitalach są cudowni ludzie, prawdziwi czarodzieje nastroju – wolontariusze Fundacji „Dr Clown”. Wiele osób coś tam o nich wie, gdzieś słyszało o fundacji zrzeszającej ludzi, którzy swym postępowaniem rozbawiają innych i ubarwiają szarą rzeczywistość. Jakże niezwykłym człowiekiem trzeba być, by w obliczu choroby, często nieuleczalnej, stroić miny, wyciągać balony z kieszeni i podkładać ordynatorowi „poduszkę-pierdziuszkę”. Co trzeba wiedzieć, by takim doktorem klaunem się stać i skąd to się wzięło?
Przemysław Paweł Grzybowski, dr nauk humanistycznych, wykładowca wyższej uczeni, jest wolontariuszem Fundacji „Dr Clown” i spod jego pióra właśnie wyszła niedawno książka o gelototerapii, pionierach doktora klauna, wolontariuszach. W książce znajduje się również przewodnik dla wolontariusza tej Fundacji, bogata bibliografia, szereg wskazówek i płyta z filmami pokazującymi, że to, co autor opisuje, to szczera, wzruszająca prawda.
Rozdział „Terapia śmiechem a działalność doktorów klaunów” podzielony jest na osiem podrozdziałów, wprowadzających w świat gelototerapii. Autor opisuje w nim założenia śmiechoterapii w placówkach medycznych, długą tradycję i zaskakująco dobre efekty leczenia tą metodą oraz przybliża biografię pionierów idei. Wylicza instytucje zajmujące się śmiechoterapią, kto kim w nich jest i jak działa wolontariusz Fundacji. Na końcu pierwszej części książki znajduje się podrozdział zawierający rady i uwagi doświadczonych doktorów klaunów.
Niezbędnik wolontariusza jest zaskakująco przydatny – właśnie, niezbędnik. Zawiera przewodniki: bibliograficzny, filmowy i internetowy. Ta część książki, mimo że skierowana jest do wolontariuszy, będzie miała dużo więcej odbiorców: nauczycieli, pedagogów, rodziców, w zasadzie wszystkich, którym zależy, by ich podopieczni poczuli się lepiej. Skategoryzowane bibliografie są idealnym źródłem wiedzy dla studentów, poszukujących informacji na temat szeroko pojętego leczenia śmiechem. Mimo wesołej otoczki praca jest poważna i czasami najradośniejszemu trefnisiowi głos się załamie, a łza zakręci w oku.
Praca wolontariusza to również kontakt z chorymi terminalnie, jak określa to termin medyczny, którego nie lubię. Umieranie jest tematem, z którym wolontariusz doktor klaun musi się oswoić i tu autor wyszedł naprzeciw czytelnikom, polecając tytuły filmów o chorych i o śmierci. Niezbędnik zawiera też wytyczne dotyczące wyposażenia sali śmiechu, potrzebnego zarówno dla dzieci i młodzieży, jak i dla dorosłych. Kończąc tę część swej publikacji, autor zamieścił liczne przykłady gier i zabaw do wykorzystania oraz dokumenty statutowe Fundacji „Dr Clown”.
Do książki dołączona jest płyta z filmami o życiu codziennym doktorów klaunów, ich pracy zawodowej i o tym, co z tą pracą jest związane – ze śmiechem ludzi w każdym wieku. Filmy pokazują zaangażowanie wolontariuszy i niesamowite efekty ich pracy nie tylko z dziećmi, ale i z dorosłymi, np. w domu spokojnej starości. Reportaż z wizyty w Bydgoszczy Patcha Adamsa, lekarza amerykańskiego, społecznika, autorytetu moralnego, patrona doktorów klaunów pokazuje, jaką radość wywołuje u ludzi wspólna idea. Udowadnia, że mimo iż jest się niekwestionowanym fachowcem o międzynarodowej sławie, można być jednocześnie śmiesznym, nie tracąc nic ze swego autorytetu.
Istotną częścią publikacji jest przykładowy spis literatury polecanej do terapii. Obok wielkich sław z dziedziny pedagogiki i psychologii znajdują się tam nazwiska Marii Czubaszek, Andrzeja Mleczki i jednego z moich ulubionych pisarzy, Terry’ego Pratchetta.
Wspaniała książka o wspaniałych ludziach, o jej zaletach mogłabym pisać jeszcze długo, najlepiej sami sprawdźcie.
Basia Zalewska – pedagog, niania, nauczycielka przedszkola.
Zapraszamy do czytania bloga Basi Zalewskiej
Doktor klaun! Terapia śmiechem, wolontariat, edukacja międzykulturowa
Przemysław Paweł Grzybowski
Wyd. Impuls, 2012
