Tego typu terapia jest jedną z dziedzin zooterapii. Jest to metoda, która wzmacnia efektywność rehabilitacji, w której motywatorem jest pies, odpowiednio do tego celu wyszkolony i prowadzony przez terapeutę. Czym dokładnie jest dogoterapia i dla kogo jest przeznaczona?
Dogoterapia to metoda, która jest odpowiednia zarówno dla dzieci, jak i dla osób dorosłych, pełnosprawnych bądź niepełnosprawnych, lub po prostu dla tych, którzy borykają się z różnego rodzaju problemami. Skupmy się jednak na najmłodszych. Dogoterapia przeznaczona jest przede wszystkim dla dzieci z zaburzeniami i niepełnosprawnością psychiczną oraz fizyczną, dziecięcym porażeniem mózgowym, ADHD, autyzmem, zespołem Downa, niedowładami kończyn, zaburzeniami mowy i wzroku, zaburzeniami lękowymi, wadami postawy itp. Pomoże ona również dzieciom, które mają trudności w nauce, w szkole, problemy z rówieśnikami czy rodzicami. Z takiej formy terapii może więc skorzystać naprawdę wiele dzieci.
Dogoterapia może mieć charakter terapeutyczny, jak również edukacyjny bądź rekreacyjny. Zajęcia będą odpowiednie również dla tych dzieci, które zawsze marzyły o zwierzaku i potrzebują takiego przyjaciela u swego boku. W takiej sytuacji terapia pomoże w nabraniu większej pewności siebie i ufności w stosunku do innych. Dzieci, które mają trudności w kontaktach z innymi ludźmi lub potrzebują ruchu, bo zbyt wiele czasu spędzają w domu przed telewizorem , również mogą z takiej terapii skorzystać. Od dawna wiadomo, że pies to najlepszy przyjaciel człowieka, który jest przy nas zawsze, bez względu na wszystko. Nie dostrzega wad i kocha nas bezwarunkowo po prostu za to, że jesteśmy. Kontakt z takim zwierzęciem wiąże się więc z poczuciem miłości i akceptacji, czyli czymś czego brakuje dorosłym i niestety często również dzieciom. Takie poczucie miłości daje nam przecież motywację do działania, nauki i rozwoju.
W zależności od rodzaju schorzenia dogoterapia przynosi różne efekty i ma na celu wywołanie innych skutków. Przy zaburzeniach lękowych na przykład ma na celu otwarcie się emocjonalne, natomiast przy ADHD – uspokojenie i koncentrację. Dogoterapia jest świetną metodą wspomagającą tradycyjne postępowanie terapeutyczne, o wiele bardziej od niego przyjemną w szczególności dla najmłodszych pacjentów, którzy nie zawsze wyrażają chęci do ćwiczeń. Dla dzieci obecność psa to coś niesamowitego, coś co sprawia, że wykonywanie zadań sprawia im wielką przyjemność.
Zajęcia z psem mogą przybierać różne formy. Mogą być przeprowadzane indywidualnie lub grupowo. Forma dostosowywana jest do konkretnego przypadku i potrzeb przez lekarza prowadzącego. Dogoterapia jest prowadzona najczęściej w trzech formach (wg Polskiego Towarzystwa Kynoterapeutycznego):
– SPOTKANIA Z PSEM (SP) – są to zajęcia z psem, mające na celu stworzenie pozytywnego kontaktu między uczestnikiem a psem. W trakcie spontanicznej zabawy uczestnicy przyzwyczajają się do kontaktu z psem, wydają polecenia, głaszczą go. Zajęcia te mają za zadanie dostarczenie uczestnikom pozytywnych emocji i satysfakcji z obcowania z psem, przełamania lęku w kontaktach z otoczeniem. Ponadto stymulują rozwój zmysłów, pobudzają aktywność, pozwalają oderwać się od otaczającej rzeczywistości. Spotkania takie mogą być jednorazowe lub odbywać się regularnie, a kynoterapeuta prowadzi dokumentację zajęć, zapisuje spostrzeżenia dotyczące zachowania podopiecznych.
– EDUKACJA Z PSEM (EP) – zajęcia usprawniające sferę intelektualną i poznawczą co wymaga odpowiedniej wiedzy i umiejętności osób prowadzących. Zajęcia najczęściej odbywają się w przedszkolach i szkołach. Pies aktywnie uczestniczy w zajęciach, motywuje do nauki poprzez stworzenie przyjaznych warunków emocjonalnych co zwiększa możliwość przyswojenia wiedzy. Edukacja z psem pomaga też osobom o obniżonej percepcji lub niechęci do przyswajania wiedzy i przebywania w szkole. Zajęcia prowadzone są w grupach lub indywidualnie przez zespół kynoterapeutyczny kierowany przez pedagoga. Mają określony scenariusz realizujący program nauczania.
– TERAPIA Z PSEM (TP) – to zestaw ćwiczeń, ukierunkowany na konkretny, zaplanowany cel, z zakresu rehabilitacji, do których układana jest metodyka w porozumieniu ze specjalistą, np. lekarzem prowadzącym, rehabilitantem, psychologiem. Mamy tu do czynienia z indywidualnym podejściem do każdego uczestnika, jego możliwości i potrzeb. Terapia ta powinna być w pełni dokumentowana. Jest systemem rozwijalnym tzn. w miarę postępów stosuje się stopniowanie trudności.
Psy występujące w roli terapeuty mogą być różnych ras. Te, które najczęściej kojarzymy z dogoterapią to Labrador Retriever i Golden Retriever. Jednak możemy spotkać również: Nowofundlandy, Cavalier King Charles Spaniele, Bernańskie Psy Pasterskie i Shiba. Muszą one być oczywiście odpowiednio przeszkolone, łagodne, czyste, zdrowe, pewne siebie, cierpliwe i akceptujące obcych. Nie sprawdzą się tutaj psy ras bojowych i stróżujących. Pies terapeuta w żadnym wypadku nie może przejawiać oznak agresji.
Podsumowując, do efektów jakie niesie za sobą dogoterapia na pewno możemy zaliczyć:
– rozwój aktywności fizycznej (wymaga tego zabawa z psem),
– rozwój mowy (dziecko tylko w ten sposób jest w stanie porozumiewać się z psem, aby wykonywał on polecenia),
– pobudzenie zmysłów, dzięki obserwacji zachowań psa,
– ożywienie w kontaktach ze zwierzętami a później w kontaktach z ludźmi, a co za tym idzie zyskanie pewności siebie i łatwiejsze nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami,
– naukę samodzielności (np. dzięki karmieniu psa, wyprowadzaniu na smyczy itp.).
Ponad to dogoterapia: przyczynia się do zmniejszenia lęków, uwrażliwia, relaksuje, motywuje do działania, pomaga wyrażać emocje, stymuluje rozwój psychoruchowy, rozwija sferę umysłową, zwiększa poczucie bezpieczeństwa, wycisza zachowania agresywne, rozwija funkcje opiekuńcze, rozwija spostrzegawczość itp.
Z całą pewnością dogoterapia nie zastąpi rehabilitacji, jednak od wielu lat niesie za sobą pozytywne skutki. W wielu miastach istnieją ośrodki prowadzące takie zajęcia, więc na pewno warto spróbować takiej formy zajęć. Możemy początkowo zapisać dziecko na jedno czy dwa spotkania i po prostu spróbować. Terapia może przyczynić się do lepszych osiągnięć dziecka w danym zakresie. Jeśli natomiast widzimy, że nasze dziecko nie lubi psów, nie zmuszajmy go wtedy do kontaktów i zajęć z tymi zwierzakami. Taka terapia może nie być wtedy w ogóle skuteczna.
Sylwia Sierańska – studentka pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego ze specjalizacją edukacja medialna
